Rak – to ponad 100 różnych chorób, które mogą być zlokalizowane w różnych narządach. Tak jak ludzie różnią się między sobą, różne są również choroby. Różnią się one zarówno przebiegiem klinicznym, jak i możliwościami wyleczenia.
Jedno, co na pewno jest wspólne dla wszystkich chorób nowotworowych, to fakt, że polegają one na niekontrolowanym wzroście komórek.
Każdy organizm składa się z tkanek, które są zbudowane z komórek. Żadna komórka nie żyje wiecznie. Wraz z upływem czasu komórka – każda w innym momencie – traci zdolność wykonywania swoich funkcji i ginie. Na miejsce ginącej komórki pojawia się nowa, powstała w wyniku podziału komórki macierzystej. W ten sposób w organizmie stale występuje zjawisko zamierania komórek, podziału komórek macierzystych i odnowy tkanek. W prawidłowych warunkach cały ten proces jest kontrolowany przez organizm. Zdarza się jednak, że proces podziału komórek macierzystych w określonej tkance wymknie się spod kontroli i liczba niektórych komórek zaczyna wzrastać ponad miarę. Proces ten nazywam Nowotworzeniem, a jego efektem jest choroba zwana nowotworem. Zależnie od tego, jak następnie zachowają się komórki, z których zbudowany jest nowotwór, może on być nowotworem łagodnym lub złośliwym. 

W nowotworach łagodnych:

W nowotworach złośliwych zwanych rakami:

Należy pamiętać, że wystąpienie objawów choroby, a nawet pojawienie się guza nie dowodzi, że mamy do czynienia z rakiem. Może się okazać, że to jedynie nowotwór łagodny. W każdym wypadku, gdy zachodzi podejrzenie, że zauważone objawy mogą być objawami nowotworu, należy wykonać badania. Pozwolą one ocenić, czy objawy dotyczą nowotworu łagodnego czy złośliwego. Często są to badania nieprzyjemne, ale jest to jedyna droga do uzyskania odpowiedzi na pytania:

Jeśli zespół badań, czyli proces diagnostyczny da w efekcie odpowiedź, że choroba jest nowotworem złośliwym, to należy pamiętać, że w sytuacji gdy jest on wcześnie wykryty, czyli słabo zaawansowany, jest szansa na wyleczenie, a przynajmniej na wyraźne przedłużenie życia

 

CZYNNIKI RYZYKA

KTO CHORUJE NA RAKA GARDŁA I KRTANI ?

Najczęściej ta choroba dotyka mężczyzn w średnim wieku, którzy palą papierosy i piją alkohol. W ostatnich latach w związku ze zwiększeniem liczby palących kobiet coraz więcej pań zapada na raka krtani i gardła

BUDOWA KRTANI

Krtań jest narządem, w którym powstaje głos. Zbudowana jest z nagłośni, dwóch strun głosowych rzekomych i dwóch strun głosowych prawdziwych. Jak w krtani powstaje głos? - W czasie oddechu powietrze wciągane jest przez nos i usta. Z nosa i ust przechodzi oraz ustną część gardła, przepływa wzdłuż nagłośni, przez krtań i wpada do tchawicy i płuc. Nagłośnia zamyka wejście do krtani w czasie połykania i zapobiega wpadnięciu do niej pokarmu i śliny. Gdy nagłośnia jest otwarta i strumień powietrza przepływa przez krtań, struny głosowe właściwe drgają i wytwarzają głos.

BUDOWA GARDŁA

Gardło ma trzy poziomy, zwane inaczej piętrami. Najwyższe piętro stanowi jama nosowo-gardłowa, środkowe-to ustna część gardła, najniższe to tzw. gardło dolne. W jamie nosowo-gardłowej są ujścia jamy nosowej, zatok obocznych nosa (szczękowych i sitowych) oraz przewodów słuchowych.
W środkowej czyli ustnej części gardła znajdują się łuki podniebienne, które oddzielają gardło od jamy ustnej oraz migdałki. Gardło dolne to elastyczna rura, którą pokarm spływa do przełyku.
Jak widać z opisu budowy krtani i gardła, narządy te leżą bardzo blisko siebie i wykonują swoje funkcje na zmianę w zależności od tego, czy nagłośnia jest otwarta czy zamknięta. Ponieważ różne choroby, w tym również nowotwory, rozwijające się w krtani mogą obejmować również gardło, nowotwory gardła i krtani omawiamy w jednej stronie.

PROFILAKTYKA

Zapobieganie teoretycznie jest proste: należy przestać palić i znacznie ograniczyć picie alkoholu.

BADANIA PRZESIEWOWE

Niestety, nie ma badań przesiewowych pozwalających wychwycić raka krtani we wczesnym stadium. Nie oznacza to oczywiście, że wykrywamy tylko same „późne", nieuleczalne nowotwory.


 

OBJAWY RAKA GARDŁA

 

Nowotwory rozwijające się w górnej czyli nosowej części gardła dotykają mężczyzn i kobiety w jednakowym stopniu. Wśród chorych najwięcej jest ludzi w wieku 16-30 lat oraz w wieku powyżej 60 lat.
Najczęstsze objawy raka nosowej części gardła to uczucie zatkania nosa, trudności w oddychaniu przez nos zmuszające do oddychania przez usta, okresowe krwawienia z nosa, zatykanie jednego ucha narastające przy połykaniu, bóle głowy. Bardzo ważne jest by wiedzieć, że wystarczy pojawienie się jednego z wymienionych objawów i utrzymywanie się go przez 3 tygodnie, aby zachodziło podejrzenie raka części nosowej gardła.
Nowotwory środkowej części gardła powodują najczęściej bóle gardła jak przy popularnej anginie. Każdy ból gardła trwający dłużej niż 3 tygodnie powinien zmusić do pójścia do lekarza laryngologa. Rak dolnej części gardła powoduje najczęściej bóle gardła przy połykaniu, trudności w połykaniu najpierw pokarmów twardych, a potem i papkowatych, może również wystąpić chrypka. Jeśli jeden z tych objawów wystąpi u mężczyzny w średnim
wieku, palącego papierosy i pijącego alkohol i będzie trwał dłużej niż 3 tygodnie, należy zgłosić się do lekarza laryngologa.
Rak nagłośni powoduje początkowo niewielkie trudności w połykaniu. We wstępnym stadium gdy naciek nowotworowy jest mały, pacjent odczuwa jedynie nieznaczne problemy w czasie połykania. Najczęściej jest to krztuszenie i trudności w połykaniu, zwłaszcza dużych twardych kęsów. W następnej fazie choroby, gdy dochodzi do usztywnienia nagłośni, połykaniu towarzyszą bóle.
Jeśli u palącego papierosy mężczyzny wystąpią trudności w połykaniu i krztuszenie się w czasie jedzenia i dolegliwości te trwają ponad 3 tygodnie, powinien on zgłosić się do lekarza laryngologa, gdyż nasuwa to podejrzenie raka nagłośni. Mężczyźni chorują na raka nagłośni częściej niż kobiety. Jednak w ostatnich latach coraz więcej kobiet zapada na raka nagłośni. Są to kobiety palące papierosy.

WYSTĘPOWANIE RAKA KRTANI SUGERUJĄ:

 

DIAGNOSTYKA

Gdy zaistnieją objawy wymienione powyżej należy koniecznie niezwłocznie zgłosić się do lekarza laryngologa.
Lekarz laryngolog przeprowadzi dokładny wywiad. Dla postawienia rozpoznania ważne jest, aby lekarz wiedział czy pacjent pali papierosy, pije alkohol, jakie ma dolegliwości i jak długo one trwają, zbada jamę ustną, nosową, krtań i wszystkie piętra gardła. Badania te wykonuje się przy pomocy specjalnych lusterek oraz innych narzędzi wspomagających, jeśli w czasie badania znajdzie jakieś miejsce podejrzane o ognisko chorobowe pobierze wycinek, czyli tzw. próbkę, wycinek ten będzie zbadany pod mikroskopem i pozwoli stwierdzić, czy zauważona zmiana jest nowotworem czy nie, oraz czy jest to nowotwór łagodny czy złośliwy i jakiego typu. Dopiero to badanie ostatecznie potwierdza rozpoznanie. Aby stwierdzić, jak bardzo zaawansowany jest rak, można wykonać tomografię komputerową lub magnetyczny rezonans jądrowy głowy i szyi.

LECZENIE

Jeśli guz jest niewielki, to w leczeniu stosuje się albo zabieg chirurgiczny oszczędzający krtań (np. zabiegi mikrochirugiczne), albo radioterapię. Jeśli guz jest duży albo gdy nowotwór objął już szyjne węzły chłonne, coraz częściej stosuje się (łącznie) radioterapię i chemioterapię, co daje możliwość zachowania głosu. Jednak nie zawsze jest to możliwe i często jedynym wyborem jest zabieg operacyjny.
Wbrew obiegowym opiniom zabieg chirurgiczny nie zawsze polega na całkowitym wycięciu krtani (laryngektomii). Czasem możliwe jest wykonanie tzw. laryngektomii częściowej, kiedy część krtani można zostawić. W wypadku wycięcia całego narządu, chory do końca życia oddycha przez otwór tracheostomijny na szyi. Utrata krtani nie musi oznaczać całkowitego zaniemówienia. Można nauczyć się mówić z wykorzystaniem przełyku (tzw. mowa przełykowa), istnieją także specjalne urządzenia (tzw. sztuczna krtań) będące źródłem dźwięku, z którego ostatecznie powstanie mowa.
Jeśli guz jest niewielki, to w leczeniu stosuje się albo zabieg chirurgiczny oszczędzający krtań (np. zabiegi mikrochirugiczne), albo radioterapię. Jeśli guz jest duży albo gdy nowotwór objął już szyjne węzły chłonne, coraz częściej stosuje się (łącznie) radioterapię i chemioterapię, co daje możliwość zachowania głosu. Jednak nie zawsze jest to możliwe i często jedynym wyborem jest zabieg operacyjny.

 

RAK WCZEŚNIE WYKRYTY JEST ULECZALNY